Een schaakstuk met runen- inscriptie

Schaken was in de middeleeuwen een geliefd tijdverdrijf bij de adel.
Misschien wel de meest exclusieve vondst bij de opgravingen van het “Oude Huys” is een klein kunstig bewerkt voorwerp van bruin verkleurd ivoor, afkomstig van een walrus, dat waarschijnlijk een schaakstuk is geweest. Het heeft de vorm van een bloem in acanthus bladeren. Het is 4 cm. hoog, 4,3 cm. breed en 1,3 cm. dik. Bovenop het stuk zijn twee gaatjes, wat er op wijst dat er nog iets bovenop heeft gestaan. Het is niet te zien welke figuur van het schaakspel het voorstelt.

Het meest interessante is te zien aan de onderzijde. Daar bevindt zich namelijk een inscriptie van twee regels fijn ingekraste Noordse runen. Runen is een schriftsoort die vanaf de tweede eeuw na Christus werd gebruikt, aanvankelijk alleen in Scandinavië, maar vanaf ca. 800 (de tijd van de Vikingen) ook in Friesland, Ierland en Groenland. Het werd nooit op papier of perkament geschreven, maar uitsluitend op steen of hout gegraveerd.
De vraag is natuurlijk: wat staat er nu op het Helmondse schaakstukje? De bovenste regel kan worden gelezen als AGEROTRA:MOSEL en de onderste als MAHTELTOKPAETAERR. Wat de bovenste regel betekent, weten we (nog) niet, maar waarschijnlijk wordt met MOSEL de Maas bedoeld. De onderste regel is gemakkelijker: hier staat niets anders dan “Machteld en Peter”. Beide namen zijn van oorsprong Scandinavisch of in ieder geval Germaans. Misschien is het schaakstukje wel een huwelijkscadeau geweest…