Het uitgaan van de Vlisco in Helmond in 1946. Fotograaf onbekend.

Helmondse arbeiders

Een prachtige bron voor de bestudering van de ontwikkeling van de Helmondse geschiedenis zijn de gemeenteverslagen.

Vanaf 1851 was iedere gemeente in Nederland verplicht om jaarlijks een verslag te doen over de eigen gemeente. De verslagen kennen vaste hoofdstukken. In Helmond zijn die verslagen in dezelfde vormgeving aanwezig tot 1954. Door de vaste indeling kun je over een langere periode ontwikkelingen nagaan. Of het nu gaat om het aantal inwoners, over het aantal scholen en de leerlingen daarop, maar ook over de industriële ontwikkeling, de gemeenteverslagen vormen een mooie basis voor onderzoek. Het zo lang volhouden van eenzelfde opzet, heeft natuurlijk ook zijn nadelen. Een goed voorbeeld daarvan vormt het hoofdstuk over de fabrieken. In de 19e eeuw was een fabriek gedefinieerd als een bedrijf met meer dan twintig werknemers, dan wel een bedrijf dat gebruik maakte van een mechanische bewegingsbron. Die bewegingsbron was in de jaren 50 van de negentiende eeuw vooral stoom. En stoomaandrijving werd vooral gebruikt in de grotere bedrijven. Toen echter in de 20e eeuw steeds meer elektrisch aangedreven machines op de markt kwamen, gingen ook kleine bedrijven op elektriciteit over. En dan zie je dat in de gemeenteverslagen iedere bakker of slager, die een elektrisch apparaat heeft staan, onder de 19e-eeuwse definitie van een fabriek valt. Maar rekening houdend met deze beperkingen kunnen de gemeenteverslagen ons heel veel vertellen.

Neem bijvoorbeeld het aantal fabrieksarbeiders in Helmond. Met behulp van de verslagen is een overzicht te maken van het totale aantal arbeiders, maar dit ook uit te splitsen naar mannen en vrouwen en ook naar het aantal kinderen onder de 16, zowel jongens als meisjes.

  

jaar

mannen

vrouwen

totaal

 

onder 16

boven 16

onder 16

boven 16

 

1851

 

 

 

 

223

1861

138

367

23

20

548

1871

80

583

80

90

833

1881

125

1022

180

286

1613

1891

226

1140

216

285

1867

1902

288

1823

245

716

3072

1911

523

2529

272

825

4149

1924

419

3081

488

1203

5191

1931

365

2326

333

676

3700

1940

410

2587

610

960

4567

  

Bovengaand staatje geeft aantallen met tien jaar tussenruimte, behalve als er een jaar ontbrak. Het laatste jaar is 1940, omdat dat het laatste jaar is waarover een normaal verslag is verschenen. In 1954 heeft men de jaren tussen 1941 en 1954 in een groot verslag opgenomen en daarom is het moeilijk om goed te vergelijken. In 1851 werden de aantallen arbeiders nog niet uitgesplitst naar sekse en leeftijd. Het is duidelijk dat de industrie tot de crisis van eind jaren 20 steeds groeit. De crisis veroorzaakt een grote daling in het aantal fabrieksarbeiders. Wat ook opvalt, is dat het aantal volwassen vrouwen dat als gevolg van de crisis uit de fabrieken verdween, verhoudingsgewijs veel hoger was dan het aantal mannen.

Reactie plaatsen

Naam

E-mail

Bericht

Ik ga akkoord met het privacy beleid




Vergeet niet akkoord te gaan met het privacy beleid
Reacties worden geladen...
Ontdekken
Roefseweg 1
Het drinkwater nu, dat in deze gemeente uit putten en pompen wordt verkregen, is doorgaans zeer slecht.
Kaart van Helmond door Jacob van Deventer, ± 1540.
De familie Strijbosch
images/hourglass.png

ZOEKEN...